Kaos GL Derneği’nin statü alıp üçüncü ülkeye yerleştirilene kadar Türkiye’de ayakta kalmaya çalışan İranlı LGBTİ mültecilerin uydu kentlerdeki günlük yaşam, temel haklara erişim konusunda, resmi kurumlarda ve sosyal hayatta maruz kaldıkları ayrımcılığa ışık tutan araştırması “Tekin Olmayı” Beklerken: LGBTİ Mültecilerin Ara Durağı Türkiye matbu hali basıldı.
Beş şehir, 83 mülteciyle görüşüldü
19 Ocak 2016 ve 2 Şubat 2016 tarihleri arasında İranlı LGBT mültecilerin yoğun olarak ikamet ettikleri beş farklı uydu kentte 83 İranlı LGBT mülteciyle yapılan derinlemesine mülakatların sonucunu yansıtan rapor, ayrımcılığın ne kadar köklü ve derin olduğunu ortaya koyuyor. Görüşmeciler arasında hiç interseks yer almıyor.
Hayriye Kara ve Damla Çalık’ın yayına hazırladığı raporda Denizli, Eskişehir, Adana, Mersin ve Kayseri’deki mülteciler yaşadıklarını anlatıyor. İranlı LGBT mültecilerin ortaklaşan sorunları olsa da özellikle haklara erişim ve resmi kurumlarla iletişim konusunda uydu kentlerde farklı uygulamaların olması nedeniyle sorunların da farklılaştığı tespit ediliyor.
Bütün mülteciler şiddet ve tacize uğruyor
Görüşme yapılan LGBT mültecilerin tamamı uydu kentlerde diğer İranlı mülteciler ya da yerel halk tarafından sözel şiddet ve tacize maruz kaldıklarını, yarısından fazlası ise fiziksel şiddete maruz kaldıklarını belirtiyor. Özellikle trans kadınlar görünürlük nedeniyle her sokağa çıktıklarında bakışlarla ya da sözel olarak taciz edildiklerini söylüyor. Sokaktaki şiddetin Kayseri gibi muhafazakar şehirlerde daha yoğun yaşandığı ve LGBT mültecilerin yerel halk tarafından Türkiyeli LGBT’lere oranla çok daha fazla homofobik ve transfobik şiddetin hedefi olduğu belirtiliyor.
Uzun bekleme süreleri mağdur ediyor
Rapora göre LGBT mülteciler uzun bekleme süreleri nedeniyle mağdur olduklarını ifade ediyor. Özellikle herhangi bir maddi gelirleri olmadığı için ekonomik olarak çok sıkıntı çektiklerini, Türkiye’de yasal olarak çalışamadıkları için kayıt dışı ağır koşullarda çalıştıklarını, trans mülteciler ise görünürlük nedeniyle iş bulamadıklarını söylüyor.
Görüşme yapılan mültecilerin tamamı barınma konusunda sorun yaşadıklarını, bu konuda kendilerine hiçbir resmi danışmanlık sağlanmadığını, kendilerinden önce gelen İranlı LGBT mültecilerin barınma konusunda yardımcı olduğunu söylüyor. Mülteci oldukları için daha yüksek kira ödemek zorunda olduklarını ve bir evi birkaç kişi paylaştıklarını ifade ediyorlar.
Raporda; LGBT mültecilerin sağlık hakkına erişim konusunda, hastaneye gittiklerinde özellikle dil nedeniyle hizmet alamadıklarını kendileriyle dalga geçildiğini, bu nedenle hastaneye gitmeyi tercih etmedikleri de yer alıyor.
Tavsiyeler: Yasal değişiklik, politika geliştirmek ve işbirliği
Raporun son bölümünde ise tavsiyeler yer alıyor. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu ve nefret suçlarına ilişkin düzenlemelerde cinsel yönelim ve cinsiyet kimliğine ilişkin düzenleme yapılması, politikacıların homofobi ve transfobiye karşı mücadele etmesi, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü başta olmak üzere tüm ilgili kamu kurumlarının LGBTİ mültecilerin farklı sorunlarına dair hassasiyet ve politika geliştirmesi ve tüm bu çalışmalarda LGBTİ örgütleriyle işbirliği yapılması gerektiği vurgulanıyor.
Rapordan kısa kısa
Mültecilerin yaşadıkları sorunları ortaya koyan anlatımlarından bazıları şöyle:
“Evimizin camına şişe fırlattılar lezbiyen olduğumuz için. Polise gittik, bize sarhoştur yapacak bir şey yok, evinize gidin dedi.”
“Türkler bizi fark ettiğinde rahatsız ediyor bu yüzden görünür olmak istemiyorum. Evde oturuyorum genelde, herkes benim trans olduğumdan söz ediyor, bundan rahatsız oluyorum, bu yüzden kimseye güvenmiyorum.”
“Sadece işe gidiyorum ve uyuyorum, kimseyle görüşmüyorum. İşyerinde kız arkadaşım olduğunu söyledim heteroseksüel görünmek için.”
“Hastanede de herkes bana normal değilmişim gibi davrandı. Doktor bana kız arkadaşınla birlikte beni de Kanada’ya götürsene dedi gülerek”
“Polisle olan görüşmemde, trans olduğumu söyleyince, kadınla mı ilgilenirsin yoksa benimle mi diye sordu. Bunu niye sorduğunu anlamdım. Başka bir sürü saçma sapan, genital bölgeme dair sorular sordular.”
